‘Wij zijn het nummer op de pakjes!’, vertelt Milly enthousiast. Ze noemt de Stoplijn een prachtig instrument voor alle stoppers. Ze hoopt dan ook dat iedereen met een stopintentie de Stoplijn leert kennen. ‘Het is belangrijk dat iedereen die wil stoppen informatie kan krijgen. Wij merken namelijk heel vaak dat mensen helemaal niet weten dat er hulp is om te stoppen. En dat die hulp vergoed wordt door de basisverzekering. En dat ontwenningsverschijnselen heel gewoon zijn en vanzelf over gaan.’
‘We zijn er voor alle stoppers’, vertelt Milly. ‘Rokers die starten met stoppen, rokers die al vaker zijn gestopt maar nog steeds tegen dingen aan hikken en voor stoppers die gestopt willen blijven. Veel bellers willen zelf stoppen, zonder hulp, maar missen soms informatie. Ze weten vaak niet dat ze hulp kunnen krijgen van een coach, een rookstoppoli en soms ook van een huisarts. En dat het vergoed wordt vanuit de basisverzekering. Daarbij moeten ze weten dat de voorbereiding belangrijk is. Het gaat om gedragsverandering. En dat is vaak wel even doorbijten. Je moet de voordelen van het stoppen kunnen zien en realiseren dat je de eerste paar weken vaak aan het uitzieken bent van de tabak. Daar moeten ze doorheen. Wat mensen ook niet altijd weten is dat nicotinevervangers zoals pleisters en kauwgom helpen bij de ontwenningsverschijnselen, maar niet altijd tegen de trek. Dat zijn allemaal dingen die wij kunnen vertellen.’
Milly geeft aan dat ze haar werk heel nuttig en belangrijk vindt. ‘Er is een enorme gezondheidsslag te halen als mensen stoppen met roken’, zegt ze, ‘ook voor hun kinderen. Ik vind het heel belangrijk om roken te denormaliseren. En om mensen te vertellen dat als het de eerste keer niet gelukt is om te stoppen, het een tweede, derde of vierde keer wél kan lukken.
"Veel bellers missen informatie die belangrijk is voor hun stopproces."
De Stoplijn is echt goud waard. Zo kunnen we de mensen die we spreken veel vertellen over stoppen en begrip tonen dat het soms moeilijk kan zijn. Acht van de tien mensen wil stoppen met roken. En heel veel mensen lukt het, maar mensen kunnen ook terugvallen in hun oude gedrag.
Zeker als er iets heftigs gebeurt in hun leven zoals een scheiding of overlijden. Dan is het belangrijk dat ze de draad weer oppakken.’
‘Ik denk dat wij heel goed luisteren naar de beller. Elk verhaal is anders. En elk stopproces is anders. De een heeft veel ontwenningsverschijnselen, de ander stopt zonder problemen. Je moet daarom goed luisteren wat de beller wil, waar de motivatie zit, wat hem er doorheen kan helpen en wat voor hulp hij prettig vindt. Wat mensen zich ook niet altijd realiseren is dat roken een fysieke én mentale verslaving is. Heb je een feestje, ga je naar het terras of zie je die ene vriend weer die graag een sigaret opsteekt? Dan is er meteen weer die oude bekende koppeling: je denkt aan een sigaret. Hoe zorg je er dan voor dat je in zo’n situatie niet gaat roken? En hoe kun je dat volhouden? Je moet dan altijd goed luisteren wat bij iemand past.’
Carmen werkt nu ruim een jaar voor de Stoplijn. De mensen die ze dagelijks spreekt variëren van een manager die een sigaret opsteekt tegen de stress, tot een kunstenaar die een peuk nodig heeft om zijn werk af te maken. ‘Hoe verschillend de mensen ook zijn, de meesten bellen omdat ze het vertrouwen in zichzelf zijn kwijtgeraakt en een steuntje in de rug kunnen gebruiken.’
Praten met mensen doet Carmen graag. Tijdens haar studie Humanistiek babbelde ze ook heel wat af. Maar dat is niet de enige reden waarom ze dit werk zo interessant en zinvol vindt. ‘Ik weet hoe het is om te dealen met een verslaving’, vertelt ze. ‘Ik heb er zelf mee te maken gehad. Ik ken het gevoel. En ik weet ook heel goed hoe moeilijk het is om van die verslaving af te komen. Heel veel mensen steken een sigaret op omdat ze hun emoties niet goed kunnen hanteren. In die sigaret hebben ze een oplossing gevonden. Het biedt verlichting.
Het is dan niet gek als je bepaalde emoties weer op voelt komen als je stopt. Voor mij is een verslaving een gevolg op een oorzaak. Je blijft niet roken tot je 50e omdat je het toen op je 13e zo stoer vond. Wat je moet achterhalen is welke behoefte je probeert te vervullen als je een sigaret opsteekt.’
"Je blijft niet roken tot je vijftigste omdat je het op je dertiende zo stoer vond."
‘Achter elk telefoontje zit dan ook een hulpvraag’, vervolgt Carmen. ‘Hoe ga ik het vertrouwen terugwinnen dat ik niet terug ga vallen? Ik zorg dan niet perse voor de grote verandering, maar ik draag wel wat bij. Ik plant in feite de zaadjes. En dat geeft mij voldoening. Want het feit dat mensen ziek worden van roken vind ik erg. Maar ik vind het misschien nog erger dat ze afhankelijk
zijn van een middel. Je zit gevangen, je bent niet vrij! Die afhankelijkheid is een constante rem op je creatieve zelf en dus slecht voor de mentale gezondheid.’
‘In een gesprek is het belangrijk dat je herkenning en erkenning geeft aan mensen’, vervolgt Carmen. ‘Een verslaving, en vooral een sigarettenverslaving, wordt vaak onderschat. Terwijl sigaretten net zo verslavend zijn als cocaïne en heroïne. Mensen die niet kunnen stoppen, voelen zich vaak een mislukkeling. Het is dan belangrijk dat je mensen erkenning geeft: het ís gewoon heel erg moeilijk om te stoppen. Mensen hebben het recht om het zwaar te vinden. Daarna komt een stukje educatie: hoe ga je het aanpakken, wat ga je anders doen? Daarna is het loslaten van je beste vriend: de sigaret.’
Angita was al een informatiespecialist bij het Trimbos-instituut en werkte ook een tijd bij het NIAD (Nederlands Instituut voor Alcohol en Drugs). In beide functies hield ze zich voornamelijk bezig met literatuuronderzoek. Bij de Stoplijn werkt ze ‘met echte mensen’, zoals ze zelf zegt. En dat vindt ze erg leuk en bijzonder. ‘Beroepsmatig en persoonlijk ben ik dienstverlenend ingesteld. Ik vind het fijn om mensen te kunnen helpen.’
‘Stoppen met roken vind ik een interessant onderwerp’, vertelt Angita. ‘Het is zó verweven in het leven van de mensen die bellen. Je hoort soms heel persoonlijke verhalen aan de lijn. Mensen zitten vaak met veel meer problemen in hun leven dan het roken alleen. Ik vind het mooi dat ze dat aan ons toevertrouwen en dat we daar onderdeel van mogen zijn. Ook zijn het vaak kwetsbare mensen die bellen, zoals mensen met psychische problemen.’
‘Soms beginnen mensen al te huilen aan de telefoon als je alleen maar zegt: “Ja, ik begrijp het. Stoppen met roken is moeilijk, het is een verslaving.” Ze zeggen dan: “Je bent de eerste die dit zegt. Zo fijn om te horen”. Ze hebben zoveel mensen in hun omgeving, zelfs huisartsen, die zeggen: “Joh, stop er toch gewoon mee”. Maar daar help je iemand niet mee. Mensen vinden het fijn dat ze anoniem hun verhaal aan je kwijt kunnen. Door gewoon naar iemand te luisteren help je ze al. Je ziet ook schaamte bij mensen.
Zeker als ze na een stoppoging weer begonnen zijn met roken. Soms durven ze dat zelfs niet tegen hun partner te zeggen.’
"Mensen schamen zich vaak dat het maar niet lukt om te stoppen."
De meeste vragen die Angita krijgt via de Stoplijn zijn: “Hoe kan ik stoppen? Ik heb het zo vaak geprobeerd maar het lukt me niet”. “Wat is de beste manier om te stoppen?” “Wat doe ik fout, hoe kan ik het aanpakken?” ‘Ook komen er regelmatig vragen van mensen die aan het stoppen zijn en last hebben van ontwenningsverschijnselen. Of mensen die moeite hebben om het vol te houden’, vertelt Angita. ‘Ze vragen dan of het normaal is dat ze zich benauwd voelen, hoesten of slecht slapen. Meestal kan je ze dan wel geruststellen en zeggen: “Dat kan erbij horen. Het komt goed, het is tijdelijk”.
Mensen vinden het ook fijn om te horen dat ze altijd kunnen bellen als ze het even moeilijk hebben. We kunnen ze een beetje richting geven: wat is er lastig, wat kun je in dat geval doen, wat is de volgende stap die je kan zetten. Dat geeft houvast.’
Niet alle telefoontjes die binnenkomen bij de Stoplijn zijn serieus. Er zijn ook zogenaamde nep-bellers. ‘Vaak zijn dat jongeren die een geintje willen uithalen’, legt Angita uit. ‘Dat is wel vervelend. Een 14-jarige die belt en bijvoorbeeld zegt dat hij drie pakjes per dag rookt en dat zijn ouders hem daartoe dwingen. Meestal hoor je het wel als het verhaal niet klopt. Het gesprek begint anders dan bij serieuze bellers. Bij twijfel werkt het als ik veel vragen aan de beller stel: “Ben je wel eens eerder gestopt? Hoe heb je dat aangepakt? Hoe ging dat?” De beller zoveel mogelijk zelf aan het woord laten, dan is de lol er vaak snel vanaf. Maar we nemen iedereen serieus, ook bij twijfel.’
‘De Stoplijn is heel laagdrempelig en anoniem’, vertelt Nellie. ‘Ik krijg dan ook diverse mensen aan de lijn. In alle fases van het stopproces. In ieder geval hebben ze allemaal de intentie om er vanaf te komen. Roken is gewoon een heel vervelende verslaving. Mensen denken vaak dat ze niet zonder kunnen. Het is daarbij een heel geaccepteerde verslaving en dat maakt stoppen extra moeilijk. In een gesprek kijken we samen hoe iemand er zelf vanaf kan komen.‘
‘Soms spreek ik mensen die voor het eerst willen stoppen, sommige mensen hebben al 100 pogingen gedaan. Ook mensen die we normaal gesproken niet zo snel zouden bereiken bellen de Stoplijn. Dit komt omdat ons telefoonnummer op een pakje shag en sigaretten staat vermeld. De bellers zijn heel divers: van hoogbejaarden tot jongeren.
Ook pubers weten ons te vinden. Daar zitten heel serieuze telefoontjes tussen, maar ze bellen ook wel eens voor de grap. Daar moeten we doorheen zien te prikken.’
Om dit werk goed te kunnen doen moet je goed kunnen luisteren en de vraag achter de vraag kunnen achterhalen, legt Nellie uit. ‘Soms bellen mensen om te vragen wat de beste manier is om te stoppen.
"Een positieve insteek is belangrijk: wat gaat stoppen jou opleveren."
Maar je moet dan eerst weten wat het probleem is achter de verslaving.
Doorvragen is dan belangrijk en je inleven in iemand anders. En vooral niet oordelen. Je moet iemands keuzes altijd accepteren. Samen kijk je waarom het niet lukt om te stoppen. Daarbij is kennis van verslaving en roken belangrijk. Veel mensen weten niet dat als je even gestopt bent, je de verslaving meteen weer aanwakkert als je een trekje van een sigaret neemt.
Ik geef dan uitleg hoe dat werkt. Het vergt dus ook goede gesprekstechnieken, empathisch vermogen en een positieve insteek. Ik blijf benadrukken wat de voordelen van het stoppen zijn: wat gaat stoppen jou opleveren. En niet hoe slecht roken voor je is. Want er wordt niet alleen iets van je afgenomen. Je krijgt er veel positiefs voor terug.’
Sinds 1 april 2021 versterkt Remzi het team van de Stoplijn. Zijn jarenlange ervaring en opgebouwde kennis kan hij hier goed inzetten. ‘Het onderwerp stoppen met roken komt steeds weer op mijn pad’, vertelt hij. ‘Zo werkte ik acht jaar bij Stivoro, ik heb een stopcentrum opgezet en ben stopcoach. Een aantal jaar deed ik heel ander werk. Maar ik bleef vragen krijgen van mensen om mij heen: hoe kan ik nou stoppen met roken? Wat is de beste manier? Ik realiseerde me dat ik mijn kennis niet wilde weggooien. En na de nodige bijscholing ben ik weer in het werkveld gerold.’
‘Mensen bewustmaken van de voordelen van stoppen geeft mij voldoening. Aan de Stoplijn heb ik te maken met allerlei mensen. Dat maakt het werk boeiend en leuk. Ik spreek jongeren, volwassenen, ouderen en professionals. Allemaal met een andere achtergrond en allerlei vragen. Wij geven tips en informatie vanuit wetenschappelijke kaders. Daarbij is het belangrijk dat je mensen op vriendelijke wijze informeert en verschillende manieren aanreikt om te stoppen. Bijvoorbeeld via telefonische of digitale coaching, via je huisarts, een rookstoppoli of groepstherapie. Zo kunnen ze kiezen voor een gezonde toekomst.’
‘De stoplijn is heel informatief en laagdrempelig’, vervolgt Remzi. ‘Je kunt ons bellen tussen 9 en 17 uur op je werk, lopend op straat of handsfree in de auto. Je kunt ons ook chatten. De meeste bellers vragen tips om te stoppen. Het lijkt een simpele vraag maar daar zit nog zoveel achter. Wij vragen daarom altijd door zodat mensen zelf goed kunnen nadenken wat voor hen de beste oplossing is om te stoppen.
We vragen bijvoorbeeld: “Hoe lang rook je? Is dit je eerste poging of heb je al meerdere pogingen ondernomen? Heb je hulpmiddelen gebruikt?” Sommige mensen willen ‘cold turky’ stoppen, maar je kunt de kans van slagen verhogen met hulpmiddelen.’
‘In mijn eerste werkweek had ik al te maken met een nepbeller. Een jonge dame. Ze zei dat ze twintig was, maar ze klonk jonger. Ik hoorde een groepje mensen lachen op de achtergrond en ze klonk niet serieus. Toch bleef ik haar vragen beantwoorden. Ze wilde stoppen zei ze, ze had kindje van twee jaar en was zwanger. In de loop van het gesprek kreeg ik de indruk dat ze spijt kreeg van de grap die ze uithaalde. Ze was zich waarschijnlijk niet bewust van de gevolgen van roken. Zo vertelde ik dat de baby in haar buik ook meerookte. En dat de baby geen keuze heeft, maar zij wel. Daar schrok ze van. Haar stem werd steeds serieuzer. Het gesprek begon dus als een grap maar kreeg een andere wending.’
"Wij kunnen mensen laten zien hoe ze kunnen stoppen met roken en hun toekomstperspectief bieden."
‘Jongeren die hun eerste sigaret opsteken denken meestal niet na over de mogelijke gevolgen. Het begint met stoer doen, het is gezellig, het voelt prettig. Maar als je eenmaal verslaafd raakt, dan kom je er niet zomaar vanaf. Daarom is het belangrijk om hen bewust te maken van wat roken kan doen met hun toekomst. De Stoplijn speelt hierin een grote rol. We kunnen laten zien hoe ze kunnen stoppen en toekomstperspectief bieden.’